Για να περιγράψει κανείς την πραγματικότητα στην Κέρκυρα με σύντομο και περιεκτικό τρόπο, αξίζει να σταθεί στο εξής σημείο. Η Κέρκυρα είναι ένα νησί, στο οποίο εδώ και χρόνια, σχεδόν όλες οι δραστηριότητες των ντόπιων περιστρέφονται γύρω από τον τουρισμό. Ένα νησί που χτυπά στους ρυθμούς του. Κάθε καλοκαιρινή σεζόν η ίδια ιστορία . Επέκταση των μαγαζιών, περιορισμός, έλεγχος και καλλωπισμός (δηλαδή αποστείρωση) του δημόσιου χώρου. Απομάκρυνση οποιουδήποτε στοιχείου δεν συμβαδίζει με την αισθητική της ομοιογένειας και του κέρδους, απο το κατέβασμα πολιτικών αφισών μέχρι την απομάκρυνση ανεπιθύμητων γι αυτούς ανθρώπους (για παράδειγμα σύλληψη Ρομά επειδή πουλάνε μπαλόνια, απομάκρυνση μικροπωλητών από μαγαζάτορες και ιδιώτες κτλ κτλ). Η καθημερινότητα των κατοίκων λοιπόν συνοδεύεται από ζητήματα τα οποία τυπικά συναντά κανείς στα μέρη που γνωρίζουν την “ευλογία” της τουριστικής ανάπτυξης.
Ένα από αυτά είναι και το λεγόμενο στεγαστικό πρόβλημα, το οποίο, πάει πίσω πολύ πριν από την ανάπτυξη των υπηρεσιών βραχυχρόνιας μίσθωσης και του airbnb. Στην Κέρκυρα ανέκαθεν τα ενοίκια ήταν απλησίαστα, το κόστος διαβίωσης υψηλό (πράγμα χαρακτηριστικό για τα τουριστικά μέρη), τα σπίτια χρέπια ειδικά στην παλιά πόλη και οι ιδιοκτήτες προτιμούσαν πολλές φορές να αφήσουν τα σπίτια άδεια παρά να προχωρήσουν σε κάποια μείωση του ενοικίου ή σε απαραίτητες επισκευές. Το πανεπιστήμιο φυσικά δεν έχει ουδέτερο ρόλο στην διαμόρφωση αυτής της πραγματικότητας. Στην περίπτωση των φοιτητών/τριων, η στέγαση ήταν και είναι εξαιρετικά ανεπαρκής σχετικά με την ζήτηση, την ποιότητα και τις πραγματικές ανάγκες. Η ανάγκη για φοιτητικές εστίες καλύπτεται κυρίως από δωμάτια ξενοδοχείων που το πανεπιστήμιο νοικιάζει, στα οποία φοιτητές/τριες μένουν ανά δύο (ακόμα και τρεις ή τέσσερις). Παράλληλα, η στέγαση στα δωμάτια αυτά συνοδεύετε από εξοργιστικά επίπεδα παρεμβατικότητας στις ζωές και τις συνήθειες των φοιτητών/τριων οι οποίοι/ες επιπλέον καλούνται να φύγουν κάθε περίοδο που ζωντανεύει ο τουρισμός. Δηλαδή κατά παράδοση τα Χριστούγεννα, το Κερκυραϊκό Πάσχα και την καλοκαιρινή τουριστική σεζόν. Αγνοώντας παντελώς την ύπαρξη των εργαζόμενων φοιτητών/τριων.
Όπως είναι λογικό, η συζήτηση γύρω από το “πάντα παρόν” στεγαστικό πρόβλημα στο νησί μας είναι και αυτή με τη σειρά της “πάντα παρούσα” κι έχει απασχολήσει κι εμάς συγκεκριμένα, όσο και άλλα κομμάτια του χώρου πάνω από μία φορές. Αξίζει εδώ να αναφερθεί, έστω και επιγραμματικά το παράδειγμα της Δράκας. Μίας κατάληψης στέγης στην Κέρκυρα που λειτούργησε μέχρι το 2012, αποτελούμενη αρχικά στην πλειοψηφία της από φοιτητές/τριες.
Ο τρόπος που εμείς αντιλαμβανόμαστε το ζήτημα της κατοικίας και η σκοπιά από την οποία μιλάμε για αυτό ως συνέλευση, δεν είναι αποκομμένη από τον τρόπο που αναλύουμε την κοινωνική μας εμπειρία, μέσα στο υπάρχον σύστημα. Η δική μας αφήγηση για την ταξική κοινωνία (και τις σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα της) είναι πως αυτή αποτελεί προϊόν της υλικής πρωτίστως σύγκρουσης αντιθετικών συμφερόντων. Στο κέντρο της καπιταλιστικής πραγματικότητας, βρίσκεται η ιδιοκτησία και το κέρδος που πηγάζει από την εκμετάλλευση της. Σε αυτή τη πραγματικότητα, η ανθρώπινη ανάγκη για στέγαση δεν αποτελεί αναφαίρετο και αυτονόητο δικαίωμα, αλλά εμπορεύσιμο προϊόν με σκοπό την παραγωγή κέρδους. Από την άλλη, το “δικαίωμα” στην επικερδή γι αυτόν/ήν που την κατέχει εκμετάλλευση της είναι ένα “δικαίωμα” άξιο υπεράσπισης. Και οι ιδιοκτήτες, κατα πλειοψηφία, διαμορφώνουν την συνείδηση τους γύρω από αυτή τους την ιδιότητα. Εμείς από την άλλη θέτουμε στο προσκήνιο, στο εδώ και το τώρα τα βασικά· ότι τα σπίτια είναι γι αυτούς/ες που τα χρειάζονται και δεν νοούνται ως εμπόρευμα, ούτε ως ιδιοκτησία.
Η εμφάνιση και εξάπλωση του airbnb ήρθε σαν κερασάκι στην τούρτα μιας ήδη εχθρικής για εμάς πραγματικότητας. Χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο ως δικαιολογία και διαπραγματευτικό χαρτί από ιδιοκτήτες με ποικίλους και ευφάνταστους τρόπους, οι οποίοι, κατά πλειοψηφία, βρίσκονται στην κατεύθυνση μιας ανεξέλεγκτης και κοινωνικά παράλογης κερδοθηρίας. Ξαφνικά, βρέθηκε το κεφάλαιο που είναι απαραίτητο για την ανακαίνιση και πολυτελή διακόσμηση των σπιτιών, έτσι ώστε να είναι κατάλληλα για τουριστική εκμετάλλευση. Τα διαθέσιμα για μακροχρόνια ενοικίαση σπίτια γίνονται όλο και πιο σπάνια, αναγκάζοντας πολλούς κατοίκους, εργαζόμενους/ες και φοιτητές/τριες να εγκαταλείψουν το κέντρο ή ακόμα και το ίδιο το νησί. Η ίδια η πλατφόρμα χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για την αύξηση γενικότερα των ενοικίων, π.χ η τραγελαφική απαίτηση για 600-700€ για τριάρια,400€ για γκαρσονιέρες και γενικά 300€ το κεφάλι, αφού η αξία τους πολλές φορές υπολογίζεται από τους ιδιοκτήτες αυθαίρετα, από την υποτιθέμενη αξία που θα είχαν εάν νοικιαζόντουσαν σε τουρίστες μέσω της πλατφόρμας.
Άλλο ένα αποτέλεσμα είναι η μεταφορά της συνθήκης που επικρατεί στις φοιτητικές “κατοικίες” των ξενοδοχείων και στα ενοικιαζόμενα σπίτια, με παρεμβατικές συμπεριφορές των σπιτονοικοκύρηδων και την απαίτηση της έξωσης των ενοικιαστών την καλοκαιρινή περίοδο προκειμένου το σπίτι να είναι ελεύθερο για βραχυχρόνια μίσθωση. Η ύπαρξη της πλατφόρμας έχει δώσει αβαντάζ στους ιδιοκτήτες οι οποίοι αυθαιρετούν όλο και περισσότερο, έχουν παράλογες απαιτήσεις, θεωρούν ότι μας κάνουν χάρη που δεν μας πετάνε έξω (όταν δεν το κάνουν). Με λίγα λόγια η ανάγκη στέγασης, έχει μετατραπεί σε πολυτέλεια, τα σπίτια σε ξενοδοχεία, οι ζωές μας σε εκθέματα και η πόλη σε μια μεγάλη αποστειρωμένη βιτρίνα.
Όλη αυτή η κατάσταση ωστόσο, αλλάζει γενικότερα τις ισορροπίες των κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων εις βάρος μας. Εντατικοποιεί την εργασία, μετατρέπει τις γειτονιές σε ατραξιόν και στρέφει ακόμα περισσότερο τις δραστηριότητες μέσα σε αυτές στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των τουριστών ως πρωταρχικό σκοπό. Οι παράμετροι αυτοί ορίζουν ποιοι/ες μπορούν να μείνουν και ποιοι/ες δεν συμφέρουν αρκετά. Παράλληλα, η εμπειρία από την πραγματικότητα αυτού που τέλος πάντων λέμε αγορά κατοικίας, οδηγεί σε μία κατάσταση μόνιμης απειλής της έξωσης, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Εν τέλει, η συνθήκη αυτή λειτουργεί σαν ντόμινο που σπρώχνει τα κομμάτια ένα ένα προς την κατεύθυνση της περαιτέρω πειθάρχησης και υποτίμησης των ζωών μας.
Θεωρούμε ότι στη κουβέντα μας σχετικά με το ζήτημα της κατοικίας (όπως και των υπόλοιπων βασικών αναγκών), δεν πρέπει να ξεχνάμε ούτε και να υποχωρούμε από τη θέση μας. Δηλαδή, από το αυτονόητο: Ότι το να έχουν όλοι/ες σπίτι δεν είναι παραχώρηση, δεν είναι διαπραγματεύσιμο, δεν μπορούν να υπάρχουν όροι και προϋποθέσεις. Αυτό που λέμε στέγη, ανήκει σε κάθε άνθρωπο όσο και αν θίγεται ο θεσμός της ιδιοκτησίας από αυτό. Με αυτή τη παραδοχή ξεκινάμε τη κουβέντα.
14 του Ιούνη, συνέλευση κατάληψης Allerta.
Leave a Reply